Plastik: Kim, Ne Zaman, Nerede İcat Etti?
Plastiğin bulunuşu, 19. ve 20. yüzyıllarda gerçekleşen bir dizi kimyasal buluş ve gelişmeyi içerir. Plastiklerin tarihi, genellikle 1907 yılında Amerikalı kimyager Leo Hendrik Baekeland tarafından fenol ve formaldehitin reaksiyonundan elde edilen ilk tamamen sentetik plastik olan Bakelit’in icadı ile başlar. Ancak, doğal polimerlerden yapılmış plastik benzeri malzemeler daha öncesinde de biliniyordu. İşte plastiklerin bulunuşuna dair kısa bir tarihçe:
Selüloz Bazlı Plastikler:
1850’lerde, İngiliz kimyager Alexander Parkes, selüloz nitratı ve kamforu karıştırarak Parkesin adı verilen bir malzeme geliştirdi. Bu, termoplastik özelliklere sahip ilk insan yapımı malzemeydi ve daha sonra selüloit olarak bilinen materyalin temelini oluşturdu.
Vulkanize Kauçuk:
1839’da Charles Goodyear, kauçuğu sülfür ile ısıtarak kauçuğun özelliklerini iyileştiren bir süreç olan vulkanizasyonu keşfetti. Bu, kauçuğun daha dayanıklı ve elastik hale gelmesini sağladı ve ilk pratik plastik malzemelerden biri olarak kabul edilir.
Bakelit:
1907’de Leo Baekeland, Bakelit’i icat etti. Bu, ısı ve basınç altında sertleşen ve sert, dayanıklı bir plastik oluşturan termoset reçineydi. Elektrik izolatörleri, radyo ve telefon kasaları gibi birçok alanda kullanıldı.
Diğer Sentetik Plastikler:
Bakelit’in başarısı, polistiren, polivinil klorür (PVC), polietilen ve naylon gibi diğer sentetik plastiklerin geliştirilmesine yol açtı. Bu plastikler 1930’lar ve 1940’lar boyunca keşfedildi ve endüstriyel uygulamalarda hızla kullanılmaya başlandı.
Naylon:
1935’te Wallace Carothers, DuPont şirketi için çalışırken, ilk sentetik lif olan naylonu icat etti. Naylon, özellikle çorap ve diğer tekstil ürünlerinde popüler oldu.
Polietilen:
1933’te İngiliz kimyagerler Eric Fawcett ve Reginald Gibson, Imperial Chemical Industries (ICI) şirketinde çalışırken yüksek basınç altında etilen gazını polimerize ederek polietileni keşfettiler.
Polipropilen ve Polistiren:
1950’lerde, Alman ve İtalyan kimyagerler, polipropilen ve polistiren gibi bugün yaygın olarak kullanılan diğer plastik türlerini geliştirdiler.
Bu keşifler, modern dünyada her yerde bulunan ve kullanılan geniş bir plastik çeşitliliğinin temelini oluşturdu. Plastikler hafif, dayanıklı, kolay şekillendirilebilir ve genellikle ucuz olmaları nedeniyle birçok farklı endüstride kullanılmaktadır. Ancak, plastik atıkların çevresel etkileri ve biyobozunurluk eksiklikleri gibi sorunlar, sürdürülebilirlik ve geri dönüşüm konularına daha fazla odaklanılmasına neden olmuştur.